ERKEN MÜDAHALE VE OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU
Özel Eğitim Öğretmeni & Psikolojik Danışman
Nisa AKTAŞ, Gelişim motor becerilerden dil gelişimine, sosyal-duygusal yetilerden fiziksel gelişime kadar birçok alanı kapsar. Bu farklı gelişim alanları çocuğun hayatını sürdürebilmesi, çevresiyle sağlıklı ilişkiler kurabilmesi ve bağımsız bir birey olabilmesi için birbirini tamamlayan önemli yetilerdir. Motor beceriler, çocuğun günlük işlevlerini yerine getirebilmesi ve fiziksel çevresiyle etkileşimde bulunabilmesi için gereklidir. Dil gelişimi, çocuğun düşüncelerini ifade etmesi ve başkalarıyla iletişim kurabilmesi açısından kritik bir rol oynar. Sosyal-duygusal gelişim, çocuğun duygusal ihtiyaçlarını anlayabilmesi, başkalarının duygularına empati geliştirebilmesi ve sağlıklı sosyal ilişkiler kurabilmesi için temel bir alandır. Fiziksel gelişim ise, çocuğun sağlıklı bir vücuda sahip olabilmesi, hareket etme ve çevresine uyum sağlama becerisini geliştirmesi açısından önemlidir. Her çocuk, bu gelişimsel evreleri belirli bir sırayla tamamlar. Ancak, bazı çocuklar bu evreleri beklenenden daha geç ya da farklı şekilde geçirebilir. Bu durum gelişimsel gecikme ya da otizm spektrum bozukluğu gibi müdahale gerektiren durumların sinyali olabilir.
Peki, otizm kapsamında sinyaller neler olabilir?
Sosyal etkileşimde zorlanma, dil gelişiminde belirgin farklılıklar, tekrarlayan davranışlar başlıca belirtilerdir. Örneğin;
• Sosyal etkileşimde zorlanma: Çocuğunuz, başkalarıyla oyun oynamakta veya onlarla iletişim kurmakta güçlük çekiyor mu? Göz teması kurmaktan kaçınıyor veya insanları tanımakta zorlanıyor mu? Oyun oynarken siz ya da akranı orada değilmiş gibi davranıyor mu?
• Dil gelişimi: Çocuğunuz yaşıtlarına göre konuşmada gecikti veya kelimeleri kullanmada, kelime üretiminde zorluk çekiyor mu?
• Tekrarlayan davranışlar: Çocuğunuz belirli hareketleri veya kelimeleri sürekli olarak tekrarlıyor mu ya da sizin sözünüze aynı şekilde aynı sözlerle karşılık veriyor mu? Bu soruların cevapları durumu netleştirmeye fayda sağlayabilir.
Otizm, erken yaşlarda doğru bir şekilde teşhis edilip müdahale edildiğinde, çocukların dil, sosyal beceriler ve genel gelişimleri büyük ölçüde iyileşebilir. Bu bağlamda çocuğun, bir psikiyatrist hekim tarafından değerlendirildikten sonra ihtiyaç dahilinde özel eğitim ile desteklenmesi gerekmektedir. Özel eğitim müdahaleleri, her çocuk için bireyselleştirilmiş bir planla yürütülür. Erken yaşta, özel eğitimciler tarafından yapılan çalışmalar, çocukların gelişimsel güçlüklerini aşmalarını kolaylaştırır. Bunun yanında, psikolojik danışmanlık hizmetleri, ailelerin sürece nasıl dahil olabileceklerini ve çocuklarıyla nasıl daha sağlıklı iletişim kurabileceklerini öğrenmelerine yardımcı olur.
Çocuğunuzun gelişiminde bir fark gördüğünüzde, çekinmeden bir uzmandan yardım alabilirsiniz. Erken müdahale demek eğitimden en yüksek oranda verim sağlamak demektir. Destek almak bir avantajdır ve çocuğunuzun mutlu ve sağlıklı bir yaşam sürmesi, en önemli önceliğiniz olmalıdır.
Özel Eğitim Öğretmeni & Psikolojik Danışman
Nisa AKTAŞ
